शारदीय नवरात्रोत्सवानिमित्त दुर्गा पूजनासाठीची तयारी सुरू

दुर्गामातेची नऊ रूपे व नवरात्रीचे नऊ रंग आणि त्याचे महत्व

कुडाळ ता. 25 – देवी दुर्गा देवीच्या उपासनेचे नऊ दिवस, शारदीय नवरात्रोत्सव २६ सप्टेंबर २०२२ (सोमवार) पासून ५ ऑक्टोबर २०२२ (बुधवार) पर्यंत चालणार आहे. असे म्हणतात की या नऊ दिवसांत जो कोणी दुर्गादेवीची खऱ्या मनाने आणि भक्तिभावाने पूजा करतो, त्याला शांती, सुख आणि समृद्धी मिळते कारण देवी त्यांचे सर्व संकट दूर करते.
संस्कृतमध्ये नवरात्री शब्दाचा अर्थ नऊ रात्री असा होतो. नऊ दिवस दुर्गामातेच्या नऊ रूपांची पूजा केली जाते. चैत्र आणि शारदिय नवरात्र मोठ्या प्रमाणात साजरे केले जातात. अश्विन महिन्यात येणाऱ्या नवरात्राला शारदीय नवरात्र असे म्हटले जाते. धार्मिक ग्रथांनुसार, दुर्गा पूजनासाठी शारदीय नवरात्र सर्वश्रेष्ठ मानले गेले आहे. शारदीय नवरात्रीचे नऊही दिवस अत्यंत पवित्र आणि शुभ मानले गेले आहेत. नवरात्रात केलेल्या देवी पूजनामुळे शक्ती, ज्ञान, आनंद, सुख, समृद्धी, समाधान, कीर्ती, मान, सन्मान, धन-वैभव प्राप्त होऊ शकते. तसेच भगवती देवीच्या पूजनामुळे कुटुंबात सुख, शांतता नांदते, अशी मान्यता असल्याचे सांगितले जाते. अनेक ठिकाणी दुर्गा पूजनासाठीची तयारी सुरू करण्यात आली आहे.
हिंदू धर्मात नवरात्री अर्थात घटस्थापने दरम्यान संपूर्ण देशभरात देवीची पूजा केली जाते. नवरात्री दरम्यान नऊ दिवस उपवास व देवीची पूजा अर्चना करतात. नवरात्रीचे नऊ दिवस नऊ रंगांचे कपडे घालण्याचे विशेष महत्त्व आहे.

नवरात्री देवीची ९ रूपे

१. शैलपुत्री देवी
नवरात्रीची सुरुवात देवी शैलपुत्रीच्या पूजेने होते ज्याला पर्वताची कन्या म्हणूनही ओळखले जाते कारण संस्कृतमध्ये कन्या म्हणजे ‘पुत्री’ आणि पर्वत म्हणजे ‘शैल’ (शैल+पुत्री = शैलपुत्री). ती नंदी नावाच्या पांढऱ्या बैलावर स्वार होते आणि तिच्या एका हातात त्रिशूल आणि दुसऱ्या हातात कमळ आहे. या दिवशी भक्त देवी शैलपुत्रीला शुद्ध देशी तूप किंवा त्यापासून बनवलेले अन्न अर्पण करतात जेणेकरून त्यांना निरोगी आयुष्याचा आशीर्वाद मिळेल. तिचा आवडता रंग पांढरा आहे.

२. देवी ब्रह्मचारिणी
नवरात्रीच्या दुसऱ्या दिवशी, भक्त देवी ब्रह्मचारिणीची पूजा करतात. ज्याला भक्ती आणि तपश्चर्येची जननी म्हणूनही ओळखले जाते. तिच्या आशीर्वादासाठी साखरेचे पदार्थ अर्पण करून. हे रूप देवी पार्वतीचे प्रतीक आहे जेव्हा ती भगवान शिवाला प्रसन्न करण्यासाठी अनेक वर्षे गहन ध्यानात गुंतलेली होती. तिच्या उजव्या हातात जपमाळ (रुद्राक्ष माळ) आणि डाव्या हातात कमंडलू असलेली पांढरी वस्त्रे सजलेली आहेत. तिचा आवडता रंग लाल आहे.

3. चंद्रघंटा देवी
तिसर्‍या दिवशी, भक्त चंद्रघंटा देवीची पूजा करतात, तिला राक्षसांचा नाश करणारी देवी म्हणूनही ओळखले जाते. तिला १० हात आहेत आणि त्यापैकी नऊ हातात त्रिशूळ, गदा, धनुष्य, बाण, कमळ, तलवार, घंटा आणि एक जलपात्र आहे आणि एक हात तिच्या भक्तांना आशीर्वाद देणारी अभय मुद्रामध्ये आहे. तिच्या कपाळावर अर्धचंद्र आहे, म्हणूनच तिला चंद्रघंटा म्हणतात. ती वाघावर स्वार होते आणि तिचा आवडता रंग शाही निळा आहे. असे मानले जाते की भक्तांनी तिला खीर अर्पण केल्यास ती त्यांचे सर्व दुःख दूर करते.

४. कुष्मांडा देवी
चौथ्या दिवशी, भक्त देवी कुष्मांडाची पूजा करतात. असं म्हणतात की तिने तिच्या दिव्य आणि तेजस्वी हास्याने जग निर्माण केले आहे. तिला आठ हात असून ती सिंहावर स्वार होते. यावेळी, भक्त तिला मालपुआ देतात जे तिचे आवडते खाद्य मानले जाते. तिचा आवडता रंग पिवळा आहे.

५. देवी स्कंदमाता
पंचमी किंवा मातृत्व आणि मुलांची देवी म्हणूनही ओळखली जाणारी देवी स्कंदमाता. नवरात्रीच्या पाचव्या दिवशी तिची पूजा केली जाते. तिला चार हात आहेत त्यापैकी दोन हातांनी कमळ धारण केले आहे आणि इतर दोन हातांमध्ये पवित्र कमंडलू आणि घंटा आहे.तिला तीन डोळे आणि चमकदार रंग आहे. देवीने भगवान कार्तिकेय किंवा स्कंद आपल्या मांडीवर घेतले आहे म्हणून तिला स्कंदमाता म्हणतात. तिचा आवडता रंग हिरवा आणि तिची आवडती खाद्यपदार्थ केळी.

६. देवी कात्यायनी
नवरात्रीच्या सहाव्या दिवशी, भक्त देवी शक्तीच्या रूपांपैकी एक ‘कात्यायनी’ किंवा योद्धा देवीची पूजा करतात. तिला चार हात आहेत ज्यात तलवार, ढाल, कमळ आणि त्रिशूळ आहेत.ती सिंहावर स्वार होते. तिचा आवडता रंग राखाडी आहे. भाविक देवीला प्रसाद म्हणून मध अर्पण करून पूजा करतात.

७. कालरात्री देवी
नवरात्रीच्या सातव्या दिवशी देवी पार्वतीच्या सर्वात उग्र स्वरूपांपैकी एक म्हणजे कालरात्रीची पूजा केली जाते. ह्या देवीला काली म्हणूनही ओळखले जाते. असं म्हणतात की ह्या देवीने शुंभ आणि निशुंभ या राक्षसांना मारण्यासाठी स्वतःच्या त्वचेच्या रंगाचा त्याग केला आणि गडद रंग स्वीकारला. ती गाढवावर स्वार होते. तिला चार हात आहेत आणि तिच्याकडे तलवार, त्रिशूळ आणि एक फास आहे आणि चौथा हात भक्तांना आशीर्वाद देण्यासाठी अभय आणि वरदा मुद्रा आहे. तिचा आवडता रंग केशरी आहे आणि प्रसाद म्हणून भक्त गूळ देतात.

८. देवी महागौरी
अष्टमी किंवा नवरात्रीचा आठवा दिवस हा चार हात असलेली देवी महागौरी यांना समर्पित आहे. जी बैल किंवा पांढर्‍या हत्तीवर स्वार होऊन हातात त्रिशूल आणि डमरू घेऊन जाते. तिचा आवडता रंग मोरपंखी आहे. महागौरीला भाविक नारळ अर्पण करतात.

९. देवी सिद्धिदात्री
देवी सिद्धिधात्री हे कमळावर विराजमान असलेल्या दुर्गेचे शेवटचे रूप आहे. तिला चार हात आहेत आणि तिच्या हातात गदा, चक्र, पुस्तक आणि कमळ आहे.तिचा आवडता रंग गुलाबी आहे. अनैसर्गिक घटनांपासून सुरक्षेसाठी आणि सुरक्षिततेसाठी उग्र देवी तिळावर प्रसन्न होते.

नवरात्रीचे नऊ रंग आणि त्याचे महत्व

नवरात्री हा नऊ दिवसांचा उत्सव आहे जो दुर्गा देवीला समर्पित आहे. प्रमुख हिंदु सणांपैकी एक नवरात्रीला खूप महत्व आहे. या वर्षी शरद नवरात्रि २६ सप्टेंबर पासून सुरु होत आहे. नवरात्रीचे नऊ दिवस नऊ रंगांचे कपडे घालण्याचे विशेष महत्त्व आहे. जाणून घेऊया वर्ष २०२२ मध्ये नवरात्रीच्या नऊ दिवसांचे नऊ रंग.

नवरात्री हा नऊ दिवसांचा उत्सव आहे जो दुर्गा देवीला समर्पित आहे. प्रमुख हिंदु सणांपैकी एक नवरात्रीला खूप महत्व आहे. या वर्षी शरद नवरात्रि २६ सप्टेंबर पासून सुरु होत आहे. नवरात्रीचे नऊ दिवस नऊ रंगांचे कपडे घालण्याचे विशेष महत्त्व आहे. जाणून घेऊया वर्ष २०२२ मध्ये नवरात्रीच्या नऊ दिवसांचे नऊ रंग.

सोमवार २६ सप्टेंबर २०२२ पहिली माळ, पांढरा रंग.
पहिल्या दिवशी शैलपुत्री देवीची पूजा केली जाते, तसेच पांढरा रंग शक्ती, शांती, ज्ञान, तपस्या इत्यादींचे प्रतीक आहे.

मंगळवार २७ सप्टेंबर २०२२ दुसरी माळ, लाल रंग.
दुसऱ्या दिवशी ब्रह्मचारीणी देवीची पूजा केली जाते. लाल रंग शांती आणि पवित्रतेचे प्रतीक आहे.

बुधवार २८ सप्टेंबर २०२२ तिसरी माळ, निळा रंग.
तिसऱ्या दिवशी चंद्रघंटा देवीची पूजा केली जाते. निळा रंग साहस, बलिदान व असत्यावर सत्याचा विजयाचे प्रतीक आहे.

गुरुवार २९ सप्टेंबर २०२२ चौथी माळ, पिवळा रंग.
चौथ्या दिवशी कृष्मांडा देवीची पूजा केली जाते. पिवळा रंग भक्तांना संतती, समृद्धी, स्नेह आणि मोक्ष चा आशीर्वाद देते.

शुक्रवार ३० सप्टेंबर २०२२ पाचवी माळ, हिरवा रंग.
पाचव्या दिवशी स्कंदमातेची पूजा केली जाते. हिरवा रंग आनंद आणि प्रकाशाचे प्रतिक आहे.

शनिवार १ ऑक्टोबर २०२२ सहावी माळ, करडा (ग्रे) रंग.
सहाव्या दिवशी कात्यायनी देवीला समर्पित आहे. करडा रंग नवीन सुरुवात आणि विकासाचे प्रतीक आहे. देवी कात्यायनी यांनी महिषासुर राक्षसाचा अंत केला होता.

रविवार २ ऑक्टोबर २०२२ सातवी माळ, नारिंगी रंग.
सातव्या दिवशी कालरात्री देवीची पूजा केली जाते. नारंगी रंग बल आणि शक्तीचे प्रतीक आहे.

सोमवार ३ ऑक्टोबर २०२२ आठवी माळ, गुलाबी रंग.
आठव्या दिवशी महागौरीची पूजा केली जाते. मोरपंखी रंग समृद्धी, नाविण्यता, ऊर्जा, महत्वकांक्षा आणि दृढ विश्वासाचे प्रतीक आहे.

मंगळवार ४ ऑक्टोबर २०२२ नववी माळ, जांभळा रंग.
नवव्या दिवशी सिद्धीदात्री देवीची पूजा केली जाते. गुलाबी रंग प्रेम, स्नेह आणि सद्भावाचे प्रतिक आहे.